Oleh: Jomo Kwame Sundaram
ULASAN | PRESIDEN Amerika Syarikat(AS), Donald Trump, secara sengaja telah menyemai perpecahan di seluruh dunia dalam usahanya untuk membentuk semula dunia demi kepentingan Amerika Syarikat yang kononnya lebih baik.
Beliau tidak akan menyerahkan pengaruh, apatah lagi kuasa dan kawalan, kepada negara lain, apatah lagi kepada rakyat.
Perjanjian Mar-a-Lago
Penasihat ekonomi utamanya, Stephen Miran, telah memberikan rasional terhadap tarif yang diperkenalkan Trump, sambil mempromosikan rancangan ‘Perjanjian Mar-a-Lago’ bagi menghidupkan semula imperialisme Amerika.
Namun walaupun kebanyakan kerajaan mematuhi, dilema defisit AS tidak akan selesai.
Bagi Miran, Trump sedang membentuk semula dunia unipolar yang diterajui AS menjadi lebih adil dengan memaksa negara lain menanggung lebih banyak kos bagi ‘barangan awam global’ yang kononnya disediakan oleh AS.
Seperti yang diperhatikan oleh ahli ekonomi geopolitik, Ben Norton, AS membelanjakan trilion dolar untuk empayarnya di seluruh dunia, dengan kira-kira 800 pangkalan tentera di luar negara! Walaupun kepentingan korporat utama AS mendapat manfaat terbesar, pihak lain juga memperoleh keuntungan.
AS menyumbang kepada pemulihan ekonomi Utara Global selepas Perang Dunia Kedua.
Selepas mengekang pengaruh Soviet sejak tahun terakhir perang itu, AS mengukuhkan hegemoninya dengan memperkuatkan sekutunya semasa Perang Dingin pertama.
Namun Miran mengadu bahawa terlalu “mahal” untuk mengekalkan susunan dunia unipolar pasca-Perang Dingin tanpa negara lain menanggung “bahagian yang adil” daripada kos AS menyediakan “payung keselamatan global” dan kecairan dolar antarabangsa.
Perjanjian Plaza 1985
Pada tahun 1980-an, ramai mengadu bahawa Jepun dan Jerman, yang kalah dalam Perang Dunia Kedua, mendapat manfaat daripada kekangan perbelanjaan ketenteraan dan pendudukan AS untuk mencapai kepimpinan industri global.
Dalam mesyuarat kedua G5 (kumpulan lima ekonomi Barat terbesar) di Hotel Plaza, New York, mereka bersetuju bahawa Yen dan Deutschemark harus meningkat berbanding dolar AS.
Ini bertujuan memastikan pemulihan AS daripada kemerosotan ekonomi akibat pengukuhan dolar hasil dasar kadar faedah tinggi Rizab Persekutuan selepas krisis harga minyak kedua.
Apabila nilai Yen meningkat, reformasi kewangan ‘Ledakan Besar’ Jepun pada tahun 1989 memusnahkan ekonominya. Gelembung harga aset meletus, sekaligus menamatkan zaman keajaiban ekonomi pasca-perang Jepun.
Miran mengakui bahawa “penilaian berlebihan” dolar telah membebankan sektor pembuatan AS sambil menguntungkan sektor kewangan secara berlebihan – yang menguntungkan golongan kaya Amerika.
Daripada Plaza ke Mar-a-Lago
Berbeza dengan Perjanjian Plaza, cadangan Mar-a-Lago Miran – dinamakan sempena tempat percutian peribadi Trump di Florida – akan dikenakan secara paksa ke atas semua, terutamanya sekutu di Utara Global.
Utara Global perlu memperbaiki imbangan dagangan AS dengan mengurangkan import dan meningkatkan eksport dengan membenarkan dolar menyusut nilainya.
Sekutu telah diugut dengan tarif dan penarikan balik perlindungan keselamatan AS secara unilateral.
Cadangan Miran turut mencadangkan agar kerajaan asing memegang bon Perbendaharaan AS selama 100 tahun. Ini akan memindahkan kerugian jangka panjang akibat inflasi kepada pemegang bon luar negara.
Beliau juga mahu menubuhkan dana kekayaan berdaulat AS yang dibiayai melalui penilaian semula rizab emas AS pada harga pasaran semasa.
Sementara itu, dana penstabilan kripto yang dicadangkan turut mengancam kestabilan kewangan antarabangsa.
Rancangannya kononnya akan mengurangkan defisit dagangan AS dan membawa semula pekerjaan yang baik. Miran menjangkakan rancangan ini akan mengurangkan defisit akaun semasa dan fiskal AS tanpa perlu menaikkan cukai atau memotong perbelanjaan.
Dolar Lemah Tidak Mencukupi
Jenny Gordon telah mencabar hujah Miran. Beliau berhujah bahawa rancangan ini tidak dapat direalisasikan tanpa peralihan besar sumber AS daripada sektor tidak boleh diniagakan kepada sektor boleh diniagakan.
Pelaburan dalam sektor pembuatan yang diperlukan untuk menggantikan import dan meningkatkan eksport memerlukan pembiayaan. Namun AS telah menjadi peminjam bersih hampir 50 tahun!
Defisit akaun semasa mencerminkan ketidakseimbangan tabungan dan pelaburan ini. AS perlu mengurangkan lebihan akaun modalnya dengan meminjam jauh lebih sedikit untuk mengurangkan defisit akaun semasanya.
Untuk menjadikan pembuatan lebih kompetitif, AS memerlukan dolar yang lebih lemah dan pelaburan baru. AS juga mesti menggalakkan rakyatnya untuk lebih menabung, mengurangkan perbelanjaan, mengalihkan pelaburan, dan mengurangkan defisit fiskalnya.
Jika tidak, pinjaman asing yang membiayai pelaburan ini akan menguatkan semula dolar. Lebih teruk lagi, dolar yang lemah diperlukan untuk meningkatkan daya saing AS.
Miran Mungkin Berjaya
Walaupun sektor pembuatan AS pulih, pekerjaan bergaji tinggi di kawasan terpinggir masih sukar dicapai. Penuaan penduduk, perubahan teknologi, corak penggunaan, dan pendapatan turut memberi kesan negatif terhadap prospek kebangkitan semula pembuatan AS.
Pemotongan perbelanjaan kerajaan telah menjejaskan penyelidikan yang sebelum ini membolehkan AS mengetuai inovasi teknologi dunia hingga awal abad ini.
Cadangan Miran untuk memaksa penukaran bon Perbendaharaan AS kepada bon jangka 100 tahun akan melemahkan keyakinan terhadap dolar dan nilainya sebagai aset cair.
Selain mengurangkan kos pinjaman AS, ia akan menjejaskan pasaran sekunder bon AS yang kukuh serta perdagangan dan aliran kewangan dalam denominasi dolar – semua ini adalah asas kepada keistimewaan dolar.
Status dolar sebagai mata wang rizab membolehkan AS mengekalkan defisit fiskal besar tanpa kadar faedah tinggi atau ancaman kejatuhan mata wang. Tetapi ini juga membataskan pilihan ekonomi AS, dan lebih menguntungkan sektor kewangan serta perkhidmatan moden lain.
Trump tidak mahu kehilangan status dolar sebagai mata wang rizab. Ancamannya kepada BRICS menunjukkan kemungkinan tindakan keras terhadap usaha mengurangkan kebergantungan kepada dolar AS.
Status dolar dalam kewangan antarabangsa turut membolehkan AS mengugut negara lain dengan lebih berkesan.
Namun, layanan Trump terhadap sekutu mengingatkan kita bahawa pematuhan tidak menjamin kestabilan.
Miran menganggap bahawa negara rakan dagang dan pelaburan akan mematuhi kehendaknya. Walaupun mungkin hanya sedikit yang benar-benar bersetuju, ramai mungkin tidak akan menentang Trump.
Lebih buruk lagi, ada yang sudah pun memberi sokongan secara simbolik terhadap cadangannya.
***Penulis ialah Profesor ekonomi yang pernah berkhidmat di Universiti Malaya dan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu(PBB)
